ĐỘC TÀI CỘNG SẢN CẤM HỌC THÊM VÀ DẠY THÊM

Dương Trọng Văn ngày 6 tháng 1 năm 2025

Quyết định gần đây của chính phủ Việt Nam về việc cấm dạy kèm tư nhân đối với học sinh tiểu học và trung học phản ánh động thái tương tự của Trung Quốc vào năm 2021. Mặc dù cả hai quốc gia đều hướng đến mục tiêu giảm bớt áp lực học tập cho trẻ em và giảm bất bình đẳng trong xã hội, nhưng tác động của các chính sách này lại rất đa dạng và phức tạp.

Việc Trung Quốc đàn áp ngành dạy kèm tư nhân đã gây chấn động trong toàn ngành giáo dục. Ngành công nghiệp từng phát triển mạnh mẽ, có giá trị hơn 60 tỷ đô la hàng năm, đã phải đối mặt với sự sụp đổ đột ngột. Hàng triệu học sinh bị tước quyền học thêm và hàng trăm nghìn giáo viên mất việc. Trong khi một số học sinh báo cáo rằng căng thẳng trong học tập đã giảm, thì vẫn có những lo ngại về khoảng cách học tập tiềm ẩn và tác động lâu dài đến kết quả giáo dục.

Tuy nhiên, chính phủ Trung Quốc đã bảo vệ chính sách này, với lý do là nhằm giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình và đảm bảo tiếp cận công bằng với nền giáo dục chất lượng. Họ cũng đã đầu tư mạnh vào việc cải thiện giáo dục trường công để bù đắp cho sự mất mát của việc dạy kèm tư nhân.

Việt Nam, đối mặt với những thách thức tương tự về cạnh tranh học thuật gay gắt và sự gia tăng của hình thức học kèm riêng, đã có cách tiếp cận thận trọng. Lệnh cấm học kèm riêng nhằm mục đích:

Giảm áp lực học tập cho học sinh: Cho phép trẻ em theo đuổi sở thích và mối quan tâm bên ngoài học tập là rất quan trọng đối với sự phát triển toàn diện của các em.
Cải thiện chất lượng giáo dục công: Bằng cách tập trung nguồn lực vào việc củng cố các trường công, chính phủ đặt mục tiêu đảm bảo rằng tất cả học sinh đều được tiếp cận với nền giáo dục chất lượng.
Giảm bất bình đẳng xã hội: Chi phí học kèm riêng cao có thể làm trầm trọng thêm sự chênh lệch xã hội vì không phải gia đình nào cũng đủ khả năng chi trả.

Những thách thức và cân nhắc tiềm ẩn:

Tiếp cận không bình đẳng với nền giáo dục công chất lượng: Sự thành công của các chính sách này phụ thuộc vào khả năng của các trường công trong việc cung cấp nền giáo dục chất lượng cao cho tất cả học sinh.
Hậu quả không mong muốn: Lệnh cấm có thể dẫn đến các hoạt động học kèm ngầm, gây khó khăn cho việc giám sát và quản lý.
Tác động đến giáo viên và ngành giáo dục: Sinh kế của nhiều giáo viên và khả năng tồn tại của ngành giáo dục sẽ bị ảnh hưởng đáng kể bởi các chính sách này.

Cả Việt Nam và Trung Quốc đều phải đối mặt với thách thức cân bằng giữa nhu cầu giảm áp lực học tập với nhu cầu đảm bảo chất lượng giáo dục cho tất cả học sinh. Đối thoại cởi mở, đánh giá liên tục và tập trung vào cải thiện giáo dục công là rất quan trọng để thực hiện thành công các chính sách này.

Khung pháp lý xung quanh lệnh cấm này có sự khác biệt về sắc thái, nhưng cả hai quốc gia đều sử dụng luật hiện hành và đưa ra các quy định mới để thực thi các chính sách.

Trung Quốc chủ yếu dựa vào luật hiện hành liên quan đến giáo dục và quy định thị trường để thực thi lệnh cấm. Các quy định cụ thể đã được đưa ra để xác định các hoạt động bị cấm, chẳng hạn như cung cấp dịch vụ gia sư vì lợi nhuận cho các môn học chính vào cuối tuần và ngày lễ. Các quy định này cũng nêu rõ hình phạt cho các hành vi vi phạm, bao gồm tiền phạt và thậm chí là đóng cửa doanh nghiệp. Các cơ quan chính phủ, bao gồm Bộ Giáo dục và các cơ quan quản lý thị trường, có trách nhiệm thực thi các quy định này.

Việt Nam có thể sử dụng luật và quy định giáo dục hiện hành để cấm hoặc hạn chế các hoạt động dạy kèm tư nhân. Mặc dù thông tin chi tiết về khung pháp lý có thể cần nghiên cứu thêm, nhưng dự kiến Việt Nam sẽ ban hành các nghị định hoặc thông tư cụ thể để nêu rõ phạm vi lệnh cấm, các hoạt động được phép (nếu có) và các thủ tục thực thi.

Việc đảm bảo thực thi hiệu quả ở Việt Nam có thể gặp phải những thách thức, đặc biệt là ở các vùng nông thôn hoặc với các thỏa thuận gia sư không chính thức.

Cần cân nhắc về mặt pháp lý và đạo đức, bao gồm vấn đề có thể nảy sinh mối quan ngại về khả năng vi phạm quyền của cha mẹ trong việc lựa chọn phương pháp giáo dục cho con cái họ và quyền của các cá nhân trong việc theo đuổi sinh kế hợp pháp của người dạy.

Các lệnh cấm có tác động kinh tế đáng kể, đặc biệt là đối với ngành gia sư tư nhân và những người làm việc trong ngành này. Việc thực thi hiệu quả các lệnh cấm này trong khi giảm thiểu hậu quả không mong muốn và giải quyết các lỗ hổng tiềm ẩn đòi hỏi phải có kế hoạch và triển khai cẩn thận.

Cả hai quốc gia cần cân nhắc cẩn thận các tác động pháp lý và đạo đức của các chính sách này, đảm bảo rằng chúng được thực hiện một cách công bằng và hiệu quả. Việc giao tiếp minh bạch với các bên liên quan, bao gồm các nhà giáo dục, phụ huynh và công chúng, là rất quan trọng để xây dựng lòng tin và giải quyết các mối quan tâm.