VƯỢT THOÁT ĐỊNH KIẾN ĐỂ KIẾN TẠO TƯƠNG LAI

John Dương, ngày 13 tháng 7 năm 2025

Trên hành trình tìm kiếm một xã hội tốt đẹp hơn cho Việt Nam, đôi khi chúng ta dễ rơi vào cái bẫy của những định kiến cũ. Khi nói về dân chủ, không ít người có thể hình dung một bức tranh hoàn hảo, không tì vết, nơi mọi vấn đề đều được giải quyết một cách thần kỳ. Ngược lại, khi nhìn về quá khứ hay những hệ thống chính trị khác, chúng ta có thể gán cho chúng mọi điều tiêu cực. Nhưng sự thật là, trên thế giới hiện nay, chưa có một chế độ chính trị nào là hoàn hảo tuyệt đối. Dù là phong kiến, cộng sản, độc tài hay dân chủ, mỗi hình thái đều mang trong mình những điểm mạnh và điểm yếu riêng.

Mặt Phải & Mặt Trái Của Mọi Hệ Thống

• Chế độ phong kiến: Dù bị coi là lạc hậu, nhưng trong bối cảnh lịch sử, nó từng mang lại sự ổn định cho xã hội, duy trì trật tự và phát triển văn hóa ở một mức độ nhất định. Tuy nhiên, sự tập trung quyền lực tuyệt đối, thiếu tiếng nói của người dân và sự bất bình đẳng là những hạn chế rõ rệt.

  
  

• Chế độ cộng sản: Có lý tưởng về một xã hội công bằng, không giai cấp, nơi mọi người đều bình đẳng và được chăm lo. Điều này đã từng thu hút rất nhiều người dân bị áp bức. Tuy nhiên, trên thực tế, mô hình này thường dẫn đến sự tập trung quyền lực quá mức vào một đảng duy nhất, hạn chế tự do cá nhân, thiếu sự cạnh tranh lành mạnh và có thể kìm hãm sự đổi mới.

  
  

• Chế độ độc tài: Có thể mang lại sự ổn định và hiệu quả nhanh chóng trong một số trường hợp khẩn cấp, nhưng cái giá phải trả là sự đàn áp, thiếu nhân quyền và khả năng dẫn đến lạm dụng quyền lực, gây ra những thảm kịch lịch sử.

  
  

• Chế độ dân chủ: Đề cao quyền tự do, bình đẳng của người dân, khuyến khích sự tham gia rộng rãi vào quản lý đất nước, và có cơ chế kiểm soát quyền lực. Điều này tạo điều kiện cho sự phát triển xã hội một cách bền vững và nhân văn. Tuy nhiên, dân chủ cũng có những thách thức riêng: sự chậm chạp trong việc ra quyết định do quá nhiều ý kiến, nguy cơ bị lạm dụng quyền tự do, hoặc bị thao túng bởi các nhóm lợi ích. Thậm chí, không phải lúc nào "tiếng nói của số đông" cũng là quyết định tối ưu nhất.

  
  

Vượt Thoát Quỹ Đạo Đường Mòn Cũ

Đối với những người đang trăn trở và đấu tranh cho một nền dân chủ ở Việt Nam, điều quan trọng là chúng ta cần có một cái nhìn rộng hơn, vượt thoát ra quỹ đạo của đường mòn cũ. Chúng ta không thể cứ mãi bám vào định kiến rằng "tất cả những gì của một nền dân chủ đều tốt đẹp" và "tất cả những gì của chế độ cộng sản đều xấu cả".

Thay vào đó, hãy tiếp cận vấn đề một cách biện chứng:

• Học hỏi từ những điểm mạnh: Dù ở bất kỳ hệ thống nào, nếu có những yếu tố tích cực mang lại lợi ích cho người dân, chúng ta đều nên nghiên cứu và học hỏi. Ví dụ, sự đoàn kết dân tộc, tính kỷ luật trong quản lý, hay những chính sách an sinh xã hội cụ thể.

  
  

• Nhận diện và tránh xa những điểm yếu: Đồng thời, chúng ta phải thẳng thắn nhìn vào những thất bại, những bài học đau đớn từ mọi chế độ, để tránh lặp lại sai lầm trong tương lai. Đó có thể là sự lạm dụng quyền lực, thiếu minh bạch, hay sự bỏ qua tiếng nói của người dân.

  
  

• Xây dựng dân chủ phù hợp với Việt Nam: Một nền dân chủ thực sự không phải là sao chép nguyên mẫu từ bất kỳ quốc gia nào. Dân chủ phải được xây dựng dựa trên bối cảnh lịch sử, văn hóa, và đặc thù xã hội của Việt Nam. Điều này đòi hỏi sự sáng tạo, linh hoạt, và khả năng thích ứng.

  
  

• Tập trung vào giá trị cốt lõi: Dân chủ không chỉ là hình thức bầu cử hay đa đảng. Dân chủ thực sự nằm ở các giá trị cốt lõi như tự do, công bằng, bình đẳng, nhân quyền, pháp quyền, và sự tham gia của người dân. Đây mới là những kim chỉ nam để chúng ta hướng tới.

  
  

Con Đường Phía Trước

Việc nhận thức rằng không có chế độ nào là hoàn hảo không có nghĩa là chúng ta ngừng nỗ lực để đạt được một tương lai tốt đẹp hơn. Ngược lại, nó đặt ra một yêu cầu cao hơn: chúng ta phải không ngừng học hỏi, phân tích, và điều chỉnh để kiến tạo một hệ thống chính trị phù hợp nhất cho Việt Nam. Một hệ thống có khả năng dung hòa được sự ổn định với tự do, hiệu quả với công bằng, và phát triển kinh tế với phúc lợi xã hội.

Con đường phía trước đòi hỏi sự dấn thân, trí tuệ, và cả sự dũng cảm để vượt qua những thành kiến, cùng nhau xây dựng một nền dân chủ chân chính, nơi mọi người dân Việt Nam đều được hưởng trọn vẹn quyền làm người và có thể đóng góp vào sự thịnh vượng chung của đất nước.

Tuổi Trẻ Việt Nam: Sức Mạnh Kiến Tạo Tương Lai

Nếu việc định hình một nền dân chủ chân chính là một hành trình dài và gian nan, thì không thể phủ nhận rằng thanh niên chính là nhân tố quyết định cho hành trình đó. Tuổi trẻ Việt Nam hôm nay, cả trong nước và ở hải ngoại, không chỉ là tương lai mà còn là động lực mạnh mẽ nhất cho sự thay đổi.

Họ là thế hệ được trang bị kiến thức tốt hơn, tiếp cận thông tin nhanh chóng hơn, và ít bị ràng buộc bởi những định kiến hay nỗi sợ của quá khứ. Hơn bất cứ thế hệ nào khác, tuổi trẻ có khả năng nhìn nhận những vấn đề của đất nước một cách khách quan, vượt qua những lăng kính lịch sử để hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn dựa trên các giá trị phổ quát về tự do và nhân quyền.

Việc kiến tạo một nền dân chủ không thể chỉ dựa vào một nhóm người hay một tổ chức cụ thể. Đó là trách nhiệm của toàn dân, nhưng trọng trách lớn nhất đang đặt lên vai những người trẻ tuổi, những người sẽ phải sống và làm việc trong tương lai mà họ đang góp phần định hình.

Đối với những người trẻ đang sống và học tập tại Việt Nam, con đường đấu tranh cho dân chủ có thể đầy thách thức. Tuy nhiên, có những bước đi thiết thực mà các bạn có thể thực hiện ngay hôm nay:

1. Đầu tư vào tri thức và tư duy phản biện:

• Hãy là những người trẻ có kiến thức rộng, không chỉ gói gọn trong sách vở hay những thông tin chính thống. Hãy đọc, nghiên cứu, và tự đặt câu hỏi. Một nền dân chủ chỉ có thể vững mạnh khi người dân có khả năng phân tích, nhận định đúng sai, và không dễ dàng bị thao túng bởi thông tin một chiều. Hãy tự trang bị cho mình nền tảng kiến thức vững chắc về lịch sử, kinh tế, và đặc biệt là luật pháp.

2. Tận dụng công nghệ và không gian số:

• Mạng xã hội và internet là công cụ mạnh mẽ để chia sẻ thông tin, kết nối những người có cùng chí hướng, và tạo ra dư luận xã hội. Tuy nhiên, hãy sử dụng nó một cách thông minh và có trách nhiệm. Tránh những ngôn từ bạo lực hay kích động; thay vào đó, hãy tập trung vào việc lan truyền sự thật, phân tích các vấn đề xã hội một cách sâu sắc, và kêu gọi hành động dựa trên những nguyên tắc ôn hòa.

3. Bắt đầu từ những vấn đề cụ thể:

• Thay vì chỉ tập trung vào những khẩu hiệu lớn, hãy tham gia vào việc giải quyết những vấn đề cụ thể tại địa phương hoặc trong cộng đồng của bạn, chẳng hạn như bảo vệ môi trường, chống tham nhũng, hoặc cải thiện chất lượng giáo dục. Những hành động nhỏ này không chỉ tạo ra sự thay đổi tức thì mà còn giúp xây dựng ý thức công dân, rèn luyện kỹ năng tổ chức và làm việc nhóm.

Thanh niên Việt Nam ở hải ngoại có lợi thế lớn là được sống trong một môi trường dân chủ, tự do ngôn luận và có thể tiếp cận những nguồn tài nguyên tri thức quý giá. Vai trò của các bạn là vô cùng quan trọng trong việc hỗ trợ những người trẻ trong nước:

1. Trở thành cầu nối tri thức:

• Hãy chia sẻ những kiến thức, kinh nghiệm, và mô hình thành công về dân chủ, phát triển kinh tế, và quản lý xã hội từ các quốc gia sở tại về cho thanh niên trong nước. Các bạn có thể tổ chức các buổi hội thảo trực tuyến, cung cấp các tài liệu nghiên cứu, hoặc tham gia vào các dự án trao đổi giáo dục.

2. Vận động và gây ảnh hưởng trên trường quốc tế:

• Sử dụng tiếng nói của mình để vận động cho nhân quyền và tự do dân chủ tại Việt Nam trên các diễn đàn quốc tế. Bằng cách làm việc với các tổ chức nhân quyền, các chính phủ và các phương tiện truyền thông nước ngoài, các bạn có thể tạo áp lực cần thiết để thúc đẩy sự thay đổi tích cực từ bên ngoài.

3. Giữ gìn bản sắc và kết nối với quê hương:

• Dù sống ở đâu, các bạn vẫn là người Việt Nam. Hãy giữ gìn ngôn ngữ, văn hóa, và luôn hướng về quê hương. Điều quan trọng nhất là phải duy trì kết nối chặt chẽ với những người trẻ trong nước, cùng nhau chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, và hỗ trợ lẫn nhau trong cuộc đấu tranh chung.

Cuộc chiến đấu cho tự do và dân chủ không phải là sự kiện của một sớm một chiều. Nó là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự kiên trì, bản lĩnh và trí tuệ. Thế hệ trẻ Việt Nam đang đứng trước một sứ mệnh lịch sử: vượt qua những định kiến, học hỏi từ thế giới, và cùng nhau xây dựng một nền dân chủ phù hợp nhất với đặc thù của dân tộc Việt Nam.

Hãy nhớ rằng, sự thay đổi lớn bắt đầu từ những hành động nhỏ của mỗi cá nhân. Trách nhiệm của các bạn là không chỉ mơ ước về một Việt Nam tốt đẹp hơn, mà phải hành động để biến giấc mơ đó thành hiện thực.