Tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản quy phạm pháp luật

Dương Trọng Văn ngày 14 tháng 12 năm 2023

Hệ thống pháp luật là một trong những yếu tố quan trọng nhất để đảm bảo trật tự, kỷ cương xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật của Việt Nam hiện nay vẫn còn tồn tại nhiều bất cập, trong đó có tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản quy phạm pháp luật.

Chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản quy phạm pháp luật là tình trạng các văn bản quy phạm pháp luật có nội dung điều chỉnh trùng lặp, mâu thuẫn, gây khó khăn cho việc áp dụng pháp luật. Tình trạng này có thể xảy ra giữa các văn bản quy phạm pháp luật cùng cấp, giữa các văn bản quy phạm pháp luật khác cấp hoặc giữa các văn bản quy phạm pháp luật của các ngành, lĩnh vực khác nhau.

Ví dụ, trong lĩnh vực đất đai, có nhiều văn bản quy phạm pháp luật quy định về cùng một vấn đề, như Luật Đất đai năm 2013, Nghị định số 43/2014/NĐ-CP, Thông tư số 23/2014/TT-BTNMT, Thông tư số 33/2017/TT-BTNMT,... Điều này dẫn đến tình trạng doanh nghiệp và người dân không biết phải áp dụng văn bản nào, gây khó khăn trong quá trình thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình.

Ngoài ra, tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản quy phạm pháp luật còn có thể xảy ra giữa các quy định của luật, pháp lệnh, nghị định, thông tư,... Ví dụ, trong lĩnh vực đầu tư, Luật Đầu tư năm 2020 quy định một số nội dung khác với các nghị định hướng dẫn thi hành luật này. Điều này gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc áp dụng pháp luật để đầu tư, kinh doanh.

Nguyên nhân

Tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản quy phạm pháp luật ở Việt Nam có thể do một số nguyên nhân sau:

Công tác xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật còn chưa khoa học, chưa thực sự dựa trên nhu cầu thực tiễn. Nhiều văn bản quy phạm pháp luật được ban hành thiếu tính khả thi, khó thực hiện, không đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
Công tác rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật chưa được thực hiện thường xuyên, kịp thời. Nhiều văn bản quy phạm pháp luật đã hết hiệu lực hoặc không còn phù hợp với thực tiễn nhưng vẫn chưa được kịp thời bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung.
Công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật chưa được thực hiện nghiêm túc, hiệu quả. Tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực trong hoạt động quản lý nhà nước vẫn còn xảy ra, dẫn đến việc thực thi pháp luật chưa nghiêm minh, hiệu quả.

Ảnh hưởng của tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản quy phạm pháp luật

Tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản quy phạm pháp luật gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, cụ thể như:

Gây khó khăn cho doanh nghiệp và người dân trong việc tiếp cận và thực hiện các quy định pháp luật. Doanh nghiệp và người dân không biết phải áp dụng văn bản nào, dẫn đến việc thực hiện pháp luật không thống nhất, gây khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và đời sống xã hội.
Gây bức xúc trong dư luận xã hội. Tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản quy phạm pháp luật khiến cho dư luận xã hội hoang mang, lo lắng, mất niềm tin vào pháp luật.
Gây cản trở cho hoạt động quản lý nhà nước. Cơ quan nhà nước không thể thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ của mình do không biết phải áp dụng văn bản nào.

Tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản quy phạm pháp luật là một vấn đề nghiêm trọng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Việc khắc phục tình trạng này là một nhiệm vụ quan trọng, cần được triển khai đồng bộ và quyết liệt.

Các giải pháp nêu trên là những giải pháp cơ bản, cần thiết để khắc phục tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản quy phạm pháp luật. Để các giải pháp này được thực hiện hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan, đặc biệt là sự quyết tâm, nỗ lực của các cơ quan nhà nước trong việc xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện pháp luật.

Ngoài ra, cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho doanh nghiệp và người dân, giúp họ hiểu rõ các quy định pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật.