SỰ TAN RÃ CỦA LIÊN XÔ VÀ CÂU HỎI VỀ TÍNH KẾ THỪA CỦA NGA TẠI LIÊN HỢP QUỐC

John Dương ngày 7 tháng 7 năm 2024

Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (HĐBA) - cơ quan quyền lực nhất trong hệ thống Liên Hợp Quốc, nơi nắm giữ trọng trách gìn giữ hòa bình và an ninh quốc tế - từ lâu đã trở thành tâm điểm cho những tranh luận gay gắt. Một trong những vấn đề nhức nhối nhất chính là vị trí đại diện cho Liên Xô, sau khi quốc gia hùng mạnh này tan rã vào năm 1991.

Liên Xô, với tư cách là một trong những nước chiến thắng trong Thế chiến II, đã được trao một vị trí thường trực trong HĐBA ngay từ khi thành lập Liên Hợp Quốc vào năm 1945. Kế thừa di sản và trách nhiệm to lớn của Liên Xô, Liên Bang Nga đã tự coi mình là người kế vị hợp pháp trên ghế ngồi quyền lực này. Tuy nhiên, tuyên bố này vẫn luôn vấp phải sự tranh cãi và đặt ra câu hỏi: Liệu Liên Bang Nga có thực sự sở hữu vị trí hợp pháp trong HĐBA hay không?

Về mặt pháp lý, không có một văn bản quốc tế nào quy định rõ ràng về việc kế thừa vị trí thành viên HĐBA trong trường hợp một quốc gia tan rã. Điều này dẫn đến việc Liên Hợp Quốc không đưa ra quyết định chính thức nào về việc chuyển giao ghế thường trực của Liên Xô cho Liên Bang Nga.

Tuy nhiên, trên thực tế, Liên Bang Nga đã và đang nắm giữ vị trí này kể từ năm 1991. Cộng đồng quốc tế, mặc dù có một số ý kiến phản đối, nhìn chung đã chấp thuận sự hiện diện của Nga trong HĐBA. Điều này xuất phát từ nhiều yếu tố, bao gồm sức mạnh quân sự và kinh tế của Nga, vị trí địa lý chiến lược và vai trò quan trọng của họ trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế.

Tuy nhiên, việc Nga kế thừa ghế thường trực của Liên Xô mà không có sự công nhận chính thức từ Liên Hợp Quốc vẫn để lại nhiều "vết nứt" trong tính hợp pháp. Nhiều người cho rằng đây là tiền lệ nguy hiểm, có thể mở ra cánh cửa cho những quốc gia khác tự ý đòi hỏi vị trí trong HĐBA dựa trên sức mạnh hay ảnh hưởng của họ, thay vì tuân theo các quy tắc quốc tế hiện hành.

Vấn đề vị trí của Nga trong HĐBA còn là biểu tượng cho những di sản phức tạp và đầy tranh cãi của Chiến tranh Lạnh. Việc Liên Xô tan rã đã để lại một khoảng trống lớn trên bản đồ chính trị thế giới, và việc xác định vị trí kế thừa cho một quốc gia hùng mạnh như vậy vẫn là một thách thức mà cộng đồng quốc tế chưa thể giải quyết trọn vẹn.

Câu hỏi về tính hợp pháp của Liên Bang Nga trong HĐBA có thể sẽ tiếp tục là chủ đề tranh luận trong thời gian tới. Nó là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của luật pháp quốc tế và sự cần thiết phải có một trật tự thế giới dựa trên các quy tắc rõ ràng, được thống nhất để đảm bảo hòa bình và an ninh cho tất cả.

Câu chuyện về chiếc ghế trống trong HĐBA là một câu chuyện đầy cảm xúc, pha trộn giữa lịch sử, pháp luật và chính trị. Nó là lời nhắc nhở về những biến động của thế giới và tầm quan trọng của việc không ngừng nỗ lực hướng tới một trật tự quốc tế công bằng và hợp lý hơn.

Vấn đề về tính hợp pháp của Liên Bang Nga trong HĐBA không chỉ là một tranh luận pháp lý khô khan. Nó còn ảnh hưởng sâu sắc đến cách thức mà Liên Hợp Quốc thực hiện vai trò của mình trên trường quốc tế.

Sự hiện diện của Nga với quyền phủ quyết trong HĐBA đã nhiều lần cản trở việc đưa ra các nghị quyết quan trọng về các vấn đề nóng bỏng như xung đột vũ trang, vi phạm nhân quyền hay can thiệp bầu cử. Điều này khiến nhiều người đặt câu hỏi về tính hiệu quả và công bằng của HĐBA trong việc duy trì hòa bình và an ninh thế giới.

Nhiều ý kiến cho rằng, trật tự thế giới đã thay đổi đáng kể kể từ khi Liên Hợp Quốc được thành lập. Các cường quốc mới nổi lên, vai trò của các tổ chức khu vực gia tăng, và những thách thức an ninh toàn cầu mới xuất hiện. Do đó, việc HĐBA vẫn duy trì cấu trúc quyền lực cũ với 5 thành viên thường trực (Mỹ, Anh, Pháp, Trung Quốc và Nga) bị cho là lỗi thời và không còn phản ánh thực tế của thế giới hiện đại.

Những người ủng hộ cải cách HĐBA kêu gọi mở rộng số lượng thành viên thường trực và không thường trực để bao gồm các quốc gia đang phát triển và các khu vực địa lý chưa được đại diện đầy đủ. Họ cũng nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc thiết lập các tiêu chí rõ ràng để đánh giá tính hợp pháp của các thành viên thường trực, chẳng hạn như cam kết với hòa bình, dân chủ và nhân quyền.

Tuy nhiên, quá trình cải cách HĐBA là vô cùng khó khăn. Các thành viên thường trực hiện tại, đặc biệt là Nga và Trung Quốc, chắc chắn sẽ phản đối việc thay đổi vị trí và quyền lực của họ. Bên cạnh đó, việc tìm kiếm sự đồng thuận giữa các quốc gia thành viên khác nhau của Liên Hợp Quốc cũng là một thách thức không nhỏ.

Câu hỏi về tương lai của chiếc ghế quyền lực trong HĐBA vẫn chưa có câu trả lời chắc chắn. Liệu nó sẽ tiếp tục do Liên Bang Nga nắm giữ, hay Liên Hợp Quốc sẽ tiến hành cải cách để phản ánh cục diện chính trị mới của thế giới? Đây là một vấn đề mang tính toàn cầu, đòi hỏi sự hợp tác và quyết tâm của tất cả các quốc gia thành viên để xây dựng một trật tự thế giới công bằng, hiệu quả và hướng tới hòa bình.

Cuộc tranh luận về vị trí của Nga trong HĐBA không chỉ là về quá khứ hay hiện tại, mà còn là về tương lai của Liên Hợp Quốc. Đây là cơ hội để tổ chức này nhìn nhận lại vai trò của mình và điều chỉnh cấu trúc quyền lực để thích ứng với những thách thức an ninh toàn cầu ngày càng phức tạp.

Vấn đề về HĐBA và tính hợp pháp của Liên Bang Nga có vẻ xa vời với cuộc sống thường ngày của nhiều người. Tuy nhiên, những quyết định của HĐBA lại có thể tác động trực tiếp đến hòa bình, an ninh và quyền lợi của tất cả các quốc gia trên thế giới. Do đó, việc tham gia vào cuộc đối thoại về tương lai của HĐBA là điều quan trọng đối với mọi công dân toàn cầu.

Dưới đây là một số cách bạn có thể đóng góp:

Tìm hiểu thêm về HĐBA và các vấn đề cải cách: Nghiên cứu để có cái nhìn sâu sắc hơn về vai trò, cấu trúc và những thách thức của HĐBA.
Tham gia các cuộc thảo luận: Chia sẻ quan điểm của bạn về HĐBA trên các nền tảng mạng xã hội, tham gia các diễn đàn trực tuyến hoặc các sự kiện do các tổ chức phi chính phủ tổ chức.
Yêu cầu minh bạch: Khuyến khích chính phủ của bạn công khai lập trường về cải cách HĐBA và ủng hộ các sáng kiến nhằm tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của tổ chức này.
Hỗ trợ các tổ chức ủng hộ cải cách: Nhiều tổ chức phi chính phủ đang nỗ lực vận động cho một HĐBA hiệu quả và đại diện hơn. Bạn có thể tìm hiểu về các tổ chức này và ủng hộ họ.

Bằng cách nâng cao nhận thức và tham gia vào các cuộc thảo luận, bạn có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình tương lai của HĐBA. Một HĐBA được cải cách tốt sẽ có khả năng tốt hơn để giải quyết các thách thức an ninh toàn cầu và xây dựng một thế giới hòa bình và công bằng hơn cho tất cả mọi người.

Hãy nhớ rằng, ngay cả những hành động nhỏ cũng có thể tạo ra sự khác biệt. Tiếng nói của bạn xứng đáng được lắng nghe, và bạn có thể đóng góp tích cực vào việc xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho thế giới.

Câu chuyện về chiếc ghế trống trong HĐBA là một lời nhắc nhở về bản chất năng động của trật tự thế giới. Những gì được coi là bất biến ngày hôm nay có thể bị thách thức và thay đổi trong tương lai. Vấn đề về tính hợp pháp của Nga trong HĐBA, mặc dù gây tranh cãi, cũng mở ra cơ hội để cải cách và củng cố vai trò của Liên Hợp Quốc.

Một Hội đồng Bảo an hiệu quả cần phải linh hoạt và thích ứng với những biến đổi của thế giới. Điều này có nghĩa là mở cửa cho các thành viên mới tham gia, thiết lập các tiêu chí rõ ràng để đánh giá tính hợp pháp của các thành viên thường trực, và tập trung vào việc xây dựng đồng thuận thay vì áp đặt quyền lực.

Con đường phía trước sẽ không dễ dàng. Nhưng bằng cách học hỏi từ những sai lầm trong quá khứ, thúc đẩy đối thoại cởi mở và tôn trọng lẫn nhau, cộng đồng quốc tế có thể xây dựng một HĐBA xứng đáng với sứ mệnh duy trì hòa bình và an ninh thế giới.

Kết thúc hành trình của chúng ta về chiếc ghế trống, hãy hướng về tương lai với một tia hy vọng. Hy vọng rằng, thông qua những cuộc thảo luận cởi mở và nỗ lực chung, Liên Hợp Quốc có thể cải cách HĐBA để trở thành một cơ quan đại diện hơn, minh bạch hơn và hiệu quả hơn trong việc xây dựng một thế giới hòa bình và ổn định cho tất cả các quốc gia.