Hệ thống bầu cử Hoa Kỳ thông qua lá phiếu đại cử tri

Van John Duong ngày 22 tháng 2 năm 2024

Hệ thống bầu cử tổng thống Hoa Kỳ không trực tiếp bầu chọn dựa trên số phiếu phổ thông mà thông qua Hội đồng Đại cử tri (Electoral College). Mỗi bang được phân bổ một số phiếu đại cử tri dựa trên dân số của bang, cộng thêm 3 phiếu cho 2 thượng nghị sĩ của bang. Ví dụ bang California có 54 phiếu đại cử tri, trong khi đó bang Missouri là nơi mình định cư thì có 10 phiếu đại cử tri. Tổng cộng 50 bang có 538 phiếu đại cử tri. Ứng cử viên nào đạt được 270 phiếu đại cử tri sẽ chiến thắng.

Cử tri bỏ phiếu cho ứng cử viên tổng thống mà họ muốn và ứng cử viên nào giành được đa số phiếu bầu ở một bang sẽ nhận được tất cả phiếu đại cử tri của bang đó (trừ Maine và Nebraska, nơi phân chia phiếu đại cử tri theo tỷ lệ phiếu bầu). Ứng cử viên nào đạt được 270 phiếu đại cử tri sẽ trở thành tổng thống.

Trong cuộc bầu cử năm 2020, Joe Biden giành được 306 phiếu đại cử tri, trong khi Donald Trump nhận được 232 phiếu. Biden chiến thắng vì ông đạt được nhiều hơn 270 phiếu đại cử tri cần thiết theo quy định.

Trong cuộc bầu cử sắp tới năm 2024, Trump có thể chiến thắng nếu ông giành được chiến thắng ở các bang chiến trường quan trọng như Florida, Pennsylvania, Wisconsin và Michigan. Ông cũng cần phải tăng cường sự ủng hộ ở các bang Rust Belt (Vành đai gỉ sét) và các bang nông thôn. Trump cần phải thu hút được sự ủng hộ của các cử tri độc lập và một số cử tri Dân chủ. Hậu cứ vững chắc của Trump là những người da trắng cực đoan, bởi vì không có điều gì có thể thay đổi tư tưởng của nhóm người này (ngay cả khi Trump phạm tội sát nhân giữa ban ngày trên đại lộ số 5, theo lời của Trump). Tuy nhiên, Trump không thể thắng nếu chỉ dựa vào nhóm người da trắng cực đoan mà không có sự ủng hộ của các nhóm khác.

Ngược lại, Biden có thể chiến thắng nếu ông giữ được sự ủng hộ ở các bang chiến trường quan trọng và tăng cường sự ủng hộ ở các bang swing states (bang dao động). Ông cũng cần phải thu hút được sự ủng hộ của các cử tri da màu và cử tri trẻ tuổi. Biden cần phải tập trung vào các vấn đề kinh tế và biến đổi khí hậu để thu hút cử tri.

Còn quá sớm để dự đoán chính xác ai sẽ chiến thắng trong cuộc bầu cử 2024. Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả bầu cử, chẳng hạn như tình hình kinh tế, các sự kiện quốc tế và các ứng cử viên khác tham gia tranh cử.

Hệ thống bầu cử đại cử tri có thể dẫn đến việc ứng cử viên chiến thắng nhận được ít phiếu phổ thông hơn đối thủ. Trong lịch sử Hoa Kỳ, đã có 5 lần xảy ra trường hợp này, gần đây nhất là trong cuộc bầu cử năm 2016. Hệ thống này đã được nhiều người chỉ trích vì tính không công bằng.

Hệ thống đại cử tri không phản ánh chính xác số phiếu bầu phổ thông. Ví dụ, trong cuộc bầu cử năm 2016, Hillary Clinton nhận được 2,9 triệu phiếu phổ thông nhiều hơn Donald Trump, nhưng Trump lại chiến thắng nhờ giành được nhiều phiếu đại cử tri hơn. Ứng cử viên có thể chiến thắng mà không cần phải nhận được đa số phiếu bầu phổ thông. Điều này xảy ra khi họ giành được chiến thắng ở các bang chiến trường quan trọng với tỷ lệ sít sao, nhưng lại thua ở các bang khác với tỷ lệ lớn. Các bang nhỏ có tiếng nói lớn hơn trong hệ thống đại cử tri so với các bang lớn. Ví dụ, một phiếu bầu ở Wyoming có giá trị gấp 3 lần một phiếu bầu ở California.

Vì những lý do này, nhiều người kêu gọi cải cách hoặc bãi bỏ hệ thống đại cử tri. Tuy nhiên, việc thay đổi hệ thống này sẽ rất khó khăn vì nó đòi hỏi phải sửa đổi Hiến pháp Hoa Kỳ.

Dưới đây là một số đề xuất cải cách hệ thống đại cử tri:

Bầu cử tổng thống trực tiếp: Ứng cử viên nào nhận được nhiều phiếu phổ thông nhất sẽ chiến thắng.
Tỷ lệ đại cử tri: Phân chia phiếu đại cử tri theo tỷ lệ phiếu bầu phổ thông ở mỗi bang.
Bỏ phiếu đại cử tri theo khu vực: Chia mỗi bang thành nhiều khu vực và phân chia phiếu đại cử tri dựa trên kết quả bầu cử ở mỗi khu vực.

Hiện tại, vẫn chưa có giải pháp nào được ủng hộ rộng rãi để cải thiện hệ thống đại cử tri. Việc tranh luận về hệ thống này có thể sẽ tiếp tục trong nhiều năm tới.