GIỚI HẠN CỦA TĂNG TRƯỞNG, LỜI CẢNH TỈNH CHO MỘT TƯƠNG LAI

Dương Trọng Văn ngày 21 tháng 4 năm 2024

Năm 1972, một tiếng chuông cảnh tỉnh vang lên, đánh thức chúng ta khỏi giấc mộng tăng trưởng vô hạn. Báo cáo "Giới hạn của Tăng trưởng" do Câu lạc bộ Rome xuất bản đã thách thức tư duy bấy lâu nay về sự phát triển không ngừng nghỉ của nền kinh tế và gia tăng dân số trên một Trái Đất có tài nguyên hữu hạn. Giống như người mẹ ôm ấp những đứa con, Trái Đất của chúng ta cũng có giới hạn trong khả năng cung cấp. Báo cáo này, tựa như một lời thì thầm của Mẹ Trái Đất, giục giã chúng ta lắng nghe và hành động trước khi quá muộn.

Báo cáo sử dụng mô hình máy tính World3 để mô phỏng tương tác giữa hoạt động của con người (tăng dân số, công nghiệp hóa) và các hệ thống tự nhiên của Trái Đất (nguồn tài nguyên, ô nhiễm). Giống như một trò chơi mô phỏng, World3 vẽ ra bức tranh tương lai nếu chúng ta cứ tiếp tục đà khai thác tài nguyên và gia tăng dân số một cách vô độ. Bức tranh ấy không hề tươi sáng: Trái Đất kiệt quệ, tài nguyên cạn kiệt, ô nhiễm lan rộng, và rồi, sự sụp đổ là điều khó tránh khỏi.

Cảm giác bất an dâng lên khi đọc về những dự báo trong báo cáo. Chúng ta mường tượng ra những cánh đồng khô cằn nứt nẻ, những dòng sông cạn kiệt, bầu trời u ám mịt mù khói bụi. Hình ảnh trẻ em ho khan vì không khí ô nhiễm, người già lo âu về nguồn nước sạch, ruộng đồng mất mùa vì đất đai kiệt sức - tất cả hiện lên một cách chân thực đến phũ phàng.

Tuy nhiên, báo cáo "Giới hạn của Tăng trưởng" không chỉ là lời tiên tri về một tương lai u ám. Nó là một lời kêu gọi, một lời cảnh tỉnh đầy tính nhân văn. Nó nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm của mình đối với thế hệ tương lai. Chúng ta không có quyền hủy hoại hành tinh xinh đẹp này, cũng không được phép đánh cắp tương lai của con cháu mình.

Báo cáo cũng vấp phải những tranh cãi. Các nhà phê bình cho rằng mô hình World3 quá đơn giản và không tính đến những tiến bộ công nghệ tương lai. Nhưng liệu chúng ta có thể an tâm đặt cược tương lai của Trái Đất vào những hứa hẹn xa vời? Ngay cả khi công nghệ có thể giúp khai thác thêm tài nguyên hay khắc phục ô nhiễm, thì đó cũng chỉ là giải pháp tạm thời. Trái Đất vẫn có giới hạn, và nếu chúng ta không thay đổi cách thức khai thác và phát triển, thì hậu quả vẫn sẽ đến.

Điều quan trọng là tinh thần cốt lõi của báo cáo vẫn còn nguyên giá trị. "Giới hạn của Tăng trưởng" đã đặt ra những câu hỏi then chốt về phát triển bền vững, về việc cân bằng giữa nhu cầu phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường. Nó nhắc nhở chúng ta rằng tăng trưởng không phải là tất cả. Chúng ta cần một mô hình phát triển hài hòa, không chỉ đáp ứng nhu cầu của thế hệ hiện tại mà còn đảm bảo cho tương lai.

Năm 2040 đang đến gần, một cột mốc đáng báo động theo một số phân tích. Liệu những dự báo trong báo cáo có thành hiện thực? Câu trả lời phụ thuộc vào hành động của chúng ta ngay hôm nay. Chúng ta phải thay đổi. Thay đổi cách tiêu dùng, cách sản xuất, cách ứng xử với môi trường. Chúng ta cần hướng tới lối sống tối giản, tiết kiệm tài nguyên, và phát triển các nguồn năng lượng tái tạo.

Mỗi người trong chúng ta, dù ở vị trí nào, đều có thể đóng góp cho một tương lai bền vững. Giống như những giọt nước nhỏ bé nhưng cùng nhau có thể tạo thành dòng chảy xiết, hành động của mỗi cá nhân, dù nhỏ bé, khi kết hợp lại có thể tạo nên một sự thay đổi to lớn.

Hãy bắt đầu từ những việc nhỏ: Giảm thiểu rác thải, tiết kiệm điện nước, trồng thêm cây xanh. Hãy lan tỏa thông điệp về phát triển bền vững đến gia đình, bạn bè và cộng đồng. Hãy cùng nhau hành động, vì tương lai của chúng ta, vì tương lai của Trái Đất.