DÂN CHỦ KHÔNG ĐỒNG NGHĨA VỚI KẾT LUẬN NHÂN DÂN LUÔN LUÔN ĐÚNG

Hữu Tâm ngày 18 tháng 4 năm 2025

Trong hành trình đấu tranh cho tự do và dân chủ tại Việt Nam, một trong những thách thức không nhỏ mà chúng ta phải đối mặt chính là sự hiểu lầm về bản chất thực sự của dân chủ và tự do. Nhiều người lầm tưởng rằng dân chủ đồng nghĩa với việc số đông luôn luôn đúng, và tự do là quyền được làm bất cứ điều gì mình muốn. Tuy nhiên, sự thật phức tạp hơn nhiều, và việc thiếu kiến thức nền tảng về những nguyên tắc cốt lõi này có thể dẫn đến những hệ lụy khôn lường.

Chúng ta thường nghe nói về sức mạnh của tiếng nói nhân dân, về quyền lực tối thượng của số đông trong một hệ thống dân chủ. Điều này không sai, nhưng nó không phải là toàn bộ bức tranh. Lịch sử đã chứng minh rằng, đôi khi, ý chí của đa số có thể đi ngược lại những nguyên tắc đạo đức và công lý cơ bản, xâm phạm quyền của thiểu số, hoặc đưa ra những quyết định thiển cận, thiếu tầm nhìn dài hạn.

Hãy nhìn vào hệ thống chính trị của nhiều quốc gia phát triển, trong đó có sự phân chia rõ ràng quyền lực giữa lập pháp, hành pháp và tư pháp. Sự tồn tại của một cơ quan tư pháp độc lập, với những thẩm phán có trình độ chuyên môn cao và sự bảo đảm về tính độc lập, đóng vai trò như một "hàng rào" bảo vệ các nguyên tắc pháp quyền và quyền con người.

Trong những trường hợp nhất định, sự phán xét của một nhóm nhỏ các thẩm phán tối cao lại có hiệu lực hơn quyết định của hàng triệu công dân. Điều này không phải là sự phủ nhận giá trị của dân chủ, mà là một cơ chế thiết yếu để bảo đảm rằng luật pháp được giải thích và áp dụng một cách công bằng, khách quan, và phù hợp với các giá trị cốt lõi của xã hội. Các thẩm phán, với kiến thức chuyên môn sâu rộng và trách nhiệm giải thích hiến pháp, có thể đưa ra những phán quyết bảo vệ quyền của thiểu số, ngăn chặn những hành động độc đoán của đa số, và duy trì sự ổn định của hệ thống pháp luật.

Điều này cho thấy rằng, dân chủ không chỉ đơn thuần là việc thực hiện ý chí của đa số. Một nền dân chủ lành mạnh cần có sự cân bằng quyền lực, sự tôn trọng pháp quyền, và đặc biệt là sự hiểu biết đúng đắn về các giá trị nền tảng.

Tương tự như vậy, tự do không phải là sự buông thả, là quyền được làm mọi điều mình thích mà không cần quan tâm đến trách nhiệm và hậu quả đối với người khác và xã hội. Tự do thực sự luôn đi kèm với trách nhiệm. Một người thực sự tự do là người hiểu rõ giới hạn của quyền tự do cá nhân, tôn trọng quyền tự do của người khác, và hành động trong khuôn khổ của pháp luật và đạo đức xã hội.

Khi chúng ta đấu tranh cho tự do và dân chủ tại Việt Nam, điều quan trọng là phải trang bị cho mình một kiến thức vững chắc về những khái niệm này. Chúng ta cần hiểu rằng dân chủ không phải là một công thức đơn giản mà số đông luôn đúng, và tự do không phải là sự vô kỷ luật, vô pháp.

Một cuộc đấu tranh thực sự cho tự do và dân chủ đòi hỏi sự trưởng thành về nhận thức, sự tôn trọng đối thoại và khác biệt, và một tinh thần thượng tôn pháp luật. Chúng ta cần xây dựng một xã hội mà ở đó, quyền của mỗi cá nhân đều được bảo vệ, tiếng nói của mọi người đều được lắng nghe, và mọi quyết định đều dựa trên sự hiểu biết thấu đáo và tinh thần trách nhiệm cao.

Một ví dụ đau lòng trong lịch sử Việt Nam cho thấy sự nguy hiểm của việc tuyệt đối hóa ý chí của số đông là cuộc Cải Cách Ruộng Đất. Trong giai đoạn này, nhiều người lao động nghèo đã lạm dụng quyền lực được trao, đối xử tệ bạc với chủ đất, và chiếm đoạt tài sản của họ. Mặc dù mục tiêu ban đầu của cuộc cải cách là tốt đẹp, là xóa bỏ bất công xã hội, nhưng việc thiếu một hệ thống pháp luật độc lập và công bằng đã dẫn đến những hậu quả khủng khiếp. Nhiều người vô tội đã trở thành nạn nhân của sự phán xét tùy tiện và bạo lực của đám đông.

Nếu có một hệ thống tư pháp độc lập, những trường hợp oan sai và lạm dụng quyền lực như vậy có thể đã được ngăn chặn. Các tòa án có thể xem xét các bằng chứng một cách khách quan, bảo vệ quyền lợi chính đáng của cả người giàu và người nghèo, và đảm bảo rằng mọi người đều được đối xử công bằng trước pháp luật.

Sự kiện Cải Cách Ruộng Đất là một lời cảnh tỉnh sâu sắc về tầm quan trọng của một hệ thống tư pháp độc lập và công bằng trong việc bảo vệ các giá trị dân chủ và tự do. Nếu không có một cơ chế để kiểm soát và cân bằng quyền lực, những sai lầm tương tự có thể lặp lại, gây ra những tổn thất không thể bù đắp cho xã hội.

Chúng ta cần rút ra bài học từ quá khứ, và xây dựng một nền dân chủ thực sự dựa trên sự hiểu biết đúng đắn về các giá trị cốt lõi, sự tôn trọng pháp quyền, và sự cân bằng quyền lực. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể bảo vệ được tự do và công lý cho tất cả mọi người, và xây dựng một Việt Nam phồn vinh và hạnh phúc.

Đấu tranh cho tự do và dân chủ là một hành trình lâu dài và đầy gian nan. Nhưng nếu chúng ta trang bị cho mình kiến thức đúng đắn, xây dựng một nền tảng vững chắc về các giá trị cốt lõi, và luôn hướng tới sự cân bằng và hài hòa trong xã hội, chúng ta chắc chắn sẽ đạt được mục tiêu cao đẹp của mình.