LỊCH SỬ VIỆT NAM

Dương Trọng Văn ngày 3 tháng 9 năm 2024

Lịch sử Việt Nam là một hành trình trường kỳ của một dân tộc anh hùng. Hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, dân tộc ta đã sản sinh ra biết bao anh hùng hào kiệt, những con người đã cống hiến cả cuộc đời mình cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ hai Bà Trưng, Trần Hưng Đạo, Quang Trung, đến biết bao vị anh hùng khác, mỗi người đều là những trang sử vàng rực rỡ, là niềm tự hào của dân tộc.

Thật đáng buồn khi có những người, đặc biệt là một bộ phận không nhỏ những người cộng sản, chỉ biết đến Hồ Chí Minh, Võ Nguyên Giáp và Nguyễn Phú Trọng. Họ xem nhẹ, thậm chí là phủ nhận những đóng góp to lớn của các vị anh hùng dân tộc trong các thời kỳ trước đó. Họ cho rằng lịch sử Việt Nam chỉ bắt đầu từ ngày 2 tháng 9 năm 1945, và chỉ có những sự kiện và nhân vật trong giai đoạn này mới đáng được ghi nhớ.

Việc chỉ tập trung vào một giai đoạn lịch sử nhất định, dù là giai đoạn quan trọng, cũng đồng nghĩa với việc chúng ta đang tự tước đi cơ hội hiểu một cách toàn diện về dân tộc mình. Lịch sử không chỉ là những con số, những sự kiện, mà còn là những giá trị văn hóa, tinh thần, là những bài học kinh nghiệm quý báu.

Việc hiểu rõ lịch sử không chỉ đơn thuần là biết được những sự kiện đã xảy ra trong quá khứ, mà còn là cách để chúng ta kết nối với quá khứ, tìm thấy ý nghĩa cho hiện tại và định hình tương lai.

1. Lịch sử là tấm gương phản chiếu bản sắc dân tộc:

a) Nguồn gốc và cội nguồn:

Lịch sử cho chúng ta biết về nguồn gốc dân tộc, từ đâu chúng ta đến, tổ tiên chúng ta là ai. Điều này giúp chúng ta xây dựng một hệ thống giá trị chung, một căn cước văn hóa riêng biệt.

Việc hiểu rõ về cội nguồn dân tộc giúp chúng ta hình thành ý thức về cộng đồng, về việc mình thuộc về một nhóm người có chung lịch sử, văn hóa và truyền thống. Điều này tạo nên sự gắn kết và lòng trung thành với cộng đồng.

Lịch sử là nơi lưu giữ những giá trị đạo đức, những chuẩn mực xã hội mà cha ông ta đã dày công xây dựng. Việc kế thừa và phát huy những giá trị này giúp chúng ta có một hệ thống giá trị chung, làm nền tảng cho sự đoàn kết và phát triển của dân tộc.

Mỗi dân tộc đều có những nét văn hóa độc đáo, được hình thành qua quá trình lịch sử lâu dài. Lịch sử giúp chúng ta nhận ra và trân trọng những nét độc đáo đó, từ đó góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

b) Tính liên tục và biến đổi:

Lịch sử không phải là một dòng chảy tĩnh lặng mà luôn biến đổi và phát triển. Việc hiểu được quá trình hình thành và phát triển của dân tộc giúp chúng ta nhận ra sự liên tục và biến đổi trong bản sắc dân tộc.

Mặc dù có những biến đổi, nhiều giá trị văn hóa, truyền thống vẫn được duy trì và truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác. Ví dụ: Tết Nguyên Đán, lễ hội, ẩm thực truyền thống... vẫn được người Việt Nam gìn giữ và phát huy.

Ngôn ngữ là một yếu tố quan trọng trong việc duy trì bản sắc dân tộc. Ngôn ngữ Việt Nam đã trải qua nhiều biến đổi nhưng vẫn giữ được những đặc trưng riêng biệt, giúp chúng ta phân biệt với các dân tộc khác. Ý thức về một cộng đồng chung, một dân tộc chung vẫn luôn tồn tại, bất kể có những biến đổi về xã hội, kinh tế.

c) Đặc trưng văn hóa:

Qua lịch sử, chúng ta thấy được những nét đặc trưng văn hóa của dân tộc mình, từ phong tục tập quán, tín ngưỡng đến nghệ thuật, kiến trúc. Nhiều phong tục tập quán có nguồn gốc từ tín ngưỡng, sinh hoạt hàng ngày của người xưa. Ví dụ: Tết Nguyên Đán, lễ hội, các nghi thức cúng bái... Mỗi phong tục đều mang trong mình những ý nghĩa sâu sắc về đạo lý, về sự gắn kết cộng đồng. Phong tục tập quán không phải là bất biến mà luôn thay đổi theo thời gian và hoàn cảnh. Tuy nhiên, cốt lõi của chúng thường được giữ gìn.

2. Lịch sử là kho tàng kinh nghiệm:

a) Bài học thành công và thất bại:

Lịch sử cung cấp cho chúng ta những bài học quý báu về thành công và thất bại của các thế hệ đi trước. Từ đó, chúng ta có thể rút ra những kinh nghiệm để ứng dụng vào thực tế cuộc sống.

Nhiều sự kiện lịch sử có thể lặp lại dưới những hình thức khác nhau. Việc tìm hiểu về những sự kiện này giúp chúng ta nhận ra những quy luật vận động của xã hội, từ đó dự đoán và ứng phó với những tình huống tương tự trong tương lai.

Những câu chuyện về thành công của các cá nhân, dân tộc cho chúng ta thấy những yếu tố nào đã góp phần tạo nên thành công đó. Chúng ta có thể học hỏi và áp dụng những yếu tố này vào cuộc sống và công việc của mình.

Thất bại cũng là một phần không thể thiếu của lịch sử. Bằng cách phân tích nguyên nhân thất bại, chúng ta có thể rút ra những bài học kinh nghiệm để tránh lặp lại những sai lầm trong tương lai. Lịch sử cung cấp cho chúng ta một kho tàng kiến thức vô cùng đa dạng, từ những bài học về chính trị, kinh tế, xã hội đến những bài học về văn hóa, đạo đức.

b) Khả năng thích ứng:

Lịch sử cho thấy khả năng thích ứng và đổi mới của dân tộc trước những biến động của thời cuộc. Điều này giúp chúng ta tự tin hơn trong việc đối mặt với những thách thức hiện tại.

Từ xã hội nguyên thủy, nông nghiệp đến công nghiệp, hậu công nghiệp, dân tộc Việt Nam đã trải qua những thay đổi căn bản trong cách tổ chức xã hội, sản xuất. Điều này cho thấy khả năng thích ứng với những điều kiện sống mới.

Qua lịch sử, dân tộc Việt Nam đã giao lưu, tiếp xúc và học hỏi lẫn nhau với các dân tộc khác. Việc tiếp thu những yếu tố văn hóa tích cực từ bên ngoài giúp dân tộc Việt Nam làm giàu thêm bản sắc văn hóa của mình.

Trong quá trình đấu tranh chống ngoại xâm, dân tộc Việt Nam đã không ngừng đổi mới về chiến thuật, vũ khí, tổ chức để phù hợp với tình hình chiến tranh. Dân tộc Việt Nam đã không ngừng thử nghiệm những mô hình kinh tế khác nhau để tìm ra mô hình kinh tế phù hợp với điều kiện tự nhiên và xã hội của mình.

c) Sáng tạo và đổi mới:

Nhiều phát minh, sáng tạo của dân tộc Việt Nam đều có nguồn gốc từ lịch sử. Việc nghiên cứu lịch sử giúp chúng ta khơi dậy tinh thần sáng tạo và đổi mới. Nhiều ý tưởng sáng tạo trong hiện tại có thể bắt nguồn từ những giải pháp thông minh mà con người đã tìm ra trong quá khứ để giải quyết những vấn đề tương tự.

Lịch sử là một kho tàng kinh nghiệm về những gì đã thành công và những gì đã thất bại. Nhờ đó, chúng ta có thể rút ra những bài học quý báu, tránh lặp lại những sai lầm và tìm ra những hướng đi mới.

Việc tìm hiểu về quá khứ giúp chúng ta đặt ra những câu hỏi, tìm tòi những điều mới lạ và khám phá những góc khuất của lịch sử. Sáng tạo không phải là bắt đầu từ con số không mà là đứng trên vai những người khổng lồ. Bằng cách kế thừa những thành tựu của người đi trước, chúng ta có thể phát triển chúng lên một tầm cao mới.

Đối mặt với những thách thức mới của thời đại, khả năng đổi mới giúp dân tộc Việt Nam tìm ra những giải pháp hiệu quả. Khả năng thích ứng giúp dân tộc Việt Nam nắm bắt được những cơ hội mới, tạo ra những bước nhảy đột phá.

3. Lịch sử nuôi dưỡng lòng yêu nước:

a) Tinh thần đoàn kết:

Lịch sử ghi lại những câu chuyện về tinh thần đoàn kết, hy sinh vì nước của cha ông. Điều này khơi dậy lòng yêu nước sâu sắc trong mỗi người. Khi đoàn kết, sức mạnh của mỗi cá nhân sẽ được nhân lên nhiều lần, tạo nên một khối sức mạnh vô cùng lớn.

Trong những thời khắc khó khăn, tinh thần đoàn kết là liều thuốc tinh thần giúp con người vượt qua mọi thử thách. Tinh thần đoàn kết là nền tảng vững chắc để bảo vệ độc lập, chủ quyền của đất nước. Đoàn kết tạo ra một môi trường xã hội ổn định, là điều kiện cần thiết cho sự phát triển bền vững của đất nước.

b) Cảm giác tự hào dân tộc:

Khi hiểu rõ về những thành tựu của dân tộc, chúng ta sẽ cảm thấy tự hào về lịch sử và văn hóa của mình. Hiểu về lịch sử giúp chúng ta cảm thấy mình là một phần của một cộng đồng lớn, có chung những giá trị, những truyền thống. Những câu chuyện về thành công của dân tộc là nguồn cảm hứng lớn, thúc đẩy chúng ta cố gắng hơn để xứng đáng với những gì thế hệ trước đã làm. Hiểu rõ về lịch sử giúp chúng ta tự tin hơn về bản sắc dân tộc, không bị những ảnh hưởng tiêu cực từ tác động bên ngoài.

c) Trách nhiệm với cộng đồng:

Lòng yêu nước thôi thúc chúng ta có trách nhiệm đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Mỗi người dân đều là một thành viên của cộng đồng, của đất nước. Vì vậy, việc đóng góp cho sự phát triển chung là trách nhiệm của mỗi người.

Để xứng đáng với những hy sinh của cha ông, chúng ta cần tiếp nối truyền thống, đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Việc đóng góp cho cộng đồng chính là góp phần xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho đất nước và cho thế hệ sau.

Lịch sử Việt Nam là một câu chuyện dài nhiều tập, hào hùng, đầy tự hào. Việc chỉ biết đến một giai đoạn lịch sử nhất định là một sự thiếu sót lớn. Chúng ta cần phải có cái nhìn toàn diện, khách quan về lịch sử dân tộc, để từ đó trân trọng và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của chúng ta.