CỘNG ĐỒNG CHUNG VẬN MỆNH: VIỆT NAM, PHILIPPINES, MALAYSIA, BRUNEI VÀ INDONESIA

John Dương ngày 28 tháng 8 năm 2024

Biển Đông, một vùng biển chiến lược và giàu tài nguyên, đang trở thành tâm điểm của những cuộc tranh chấp gay gắt, với Trung Quốc là nhân tố chính gây ra bất ổn. Yêu sách "đường lưỡi bò" phi lý của Bắc Kinh, bao trùm gần như toàn bộ diện tích Biển Đông, đã và đang đe dọa nghiêm trọng đến chủ quyền, quyền lợi hợp pháp và an ninh của các quốc gia ven biển, trong đó có Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei và Indonesia.

Các quốc gia này, dù có những đặc trưng văn hóa, lịch sử và hệ thống chính trị khác nhau, nhưng đều chung một số phận khi đối mặt với tham vọng bá chủ của Trung Quốc ở Biển Đông. Họ đều là nạn nhân của những hành vi vi phạm luật pháp quốc tế, xâm phạm chủ quyền và gây hấn của Bắc Kinh.

Với một bờ biển dài và hàng nghìn đảo, Việt Nam đã phải đối mặt với những hành động xâm phạm lãnh hải và gây hấn của Trung Quốc trong nhiều thập kỷ. Các sự kiện như vụ Hải Dương 981 hay việc Trung Quốc xây dựng trái phép các đảo nhân tạo ở Trường Sa đã làm gia tăng căng thẳng giữa hai nước.

Tương tự như Việt Nam, Philippines cũng là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của yêu sách "đường lưỡi bò". Vụ kiện của Philippines tại Tòa Trọng tài Thường trực năm 2016 đã khẳng định tính phi pháp của yêu sách này, tuy nhiên Trung Quốc vẫn ngoan cố không chấp hành phán quyết.

Malaysia cũng có những tranh chấp lãnh hải với Trung Quốc ở Biển Đông. Các hoạt động xâm phạm của tàu Trung Quốc vào vùng đặc quyền kinh tế của Malaysia đã gây ra nhiều vụ đụng độ nguy hiểm.

Mặc dù có quy mô nhỏ hơn so với các nước láng giềng, nhưng Brunei và Indonesia cũng không nằm ngoài tầm ngắm của Trung Quốc. Các hoạt động xâm phạm của tàu Trung Quốc vào vùng biển của hai nước này đã làm gia tăng căng thẳng và bất ổn.

Tham vọng bá chủ của Trung Quốc ở Biển Đông đã gieo rắc những hạt giống hận thù và bất ổn trên một vùng biển vốn yên bình. Các hoạt động phi pháp như xây dựng đảo nhân tạo trái phép, quân sự hóa các thực thể nhân tạo, xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và đánh bắt cá trái phép không chỉ đe dọa trực tiếp đến chủ quyền của các quốc gia ven biển mà còn gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với toàn bộ khu vực và thế giới.

Biển Đông, vốn là một trong những tuyến đường biển huyết mạch của thế giới, nay đã trở thành một "thùng thuốc nổ" tiềm ẩn nguy cơ xung đột vũ trang, đe dọa đến hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực. Hơn thế nữa, hành động của Trung Quốc còn làm suy yếu trật tự quốc tế dựa trên luật pháp, gây ra những hậu quả lâu dài và khó lường đối với hệ thống quản lý đại dương toàn cầu.

Các hành động khiêu khích của Trung Quốc ở Biển Đông, từ việc xây dựng trái phép đảo nhân tạo, quân sự hóa các thực thể nhân tạo trái phép, đến việc xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và tấn công tàu cá của các nước láng giềng, đã đẩy căng thẳng khu vực lên cao chưa từng thấy.

Những hành vi này không chỉ làm thay đổi hiện trạng trên Biển Đông, gây ra tranh chấp lãnh thổ mà còn đe dọa nghiêm trọng đến hòa bình, ổn định và tự do hàng hải, hàng không ở một trong những tuyến đường biển huyết mạch của thế giới. Liệu chúng ta có thể chấp nhận một trật tự thế giới mà sức mạnh vũ lực được đặt lên trên luật pháp quốc tế?

Các hoạt động đánh bắt cá trái phép, xây dựng đảo nhân tạo và quân sự hóa Biển Đông không chỉ vi phạm luật pháp quốc tế mà còn gây ra những hậu quả thảm khốc đối với môi trường biển và nguồn lợi thủy sản.

Việc sử dụng các phương pháp đánh bắt hủy diệt, kết hợp với việc đổ chất thải công nghiệp, đã làm suy giảm nghiêm trọng các rạn san hô, bãi ngầm, các loài sinh vật biển quý hiếm, biến Biển Đông từ một "kho tàng sinh vật biển" trở thành một "sa mạc xanh" cằn cỗi.

Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sinh kế của hàng triệu ngư dân mà còn đe dọa an ninh lương thực của các cộng đồng ven biển, đồng thời làm suy giảm khả năng hấp thụ khí CO2 của đại dương, góp phần vào tình trạng biến đổi khí hậu toàn cầu.

Việc Trung Quốc ngang nhiên xây dựng trái phép các đảo nhân tạo, quân sự hóa chúng và xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của các quốc gia như Việt Nam, Philippines đã gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Các hành vi này không chỉ vi phạm nghiêm trọng Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 mà còn đe dọa hòa bình, ổn định và an ninh ở Biển Đông, thách thức trật tự quốc tế dựa trên luật pháp.

Hành động của Trung Quốc đã đặt ra một dấu hỏi lớn về hiệu lực của luật pháp quốc tế và khả năng của các tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc trong việc duy trì hòa bình và an ninh. Để đối phó với tình hình này, cộng đồng quốc tế cần tăng cường hợp tác, áp dụng các biện pháp trừng phạt hiệu quả đối với Trung Quốc.

ASEAN cần có một lập trường thống nhất, mạnh mẽ hơn trong việc giải quyết vấn đề Biển Đông. Liên Hợp Quốc cũng cần có những hành động quyết liệt hơn để bảo vệ luật pháp quốc tế và duy trì hòa bình, an ninh ở khu vực.

Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei và Indonesia đang đối mặt với một thách thức chung trước tham vọng bá chủ của Trung Quốc ở Biển Đông. Để bảo vệ chủ quyền, quyền lợi hợp pháp và duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực, các quốc gia này cần tăng cường hợp tác, phối hợp chặt chẽ với nhau và với cộng đồng quốc tế, đồng thời kiên quyết đấu tranh bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của mình.